خانواده
سازهای زهی آرشه ای
توضیحات
ویلنسل ساز باریتون-باس خانوادهی سازهای زهی آرشه ایست که در طبقه بندی “هرن بستل- زاکس” در دسته کوردوفون ها (زه صداها) قرار میگیرد. گفته میشود که طنین صدای ویلنسل بیشترین شباهت را به صدای مردان دارد. این ساز جزء بدنی اصلی ارکستر سمفونیک و صدای باس در میان سازهای کوارتت زهی و همچنین ساز ثابت ارکسترهای مجلسی است. تاریخچهی ساز ویلنسل به دو دلیل به درستی قابل ردیابی نیست، اول به دلیل سردرگمی حاصل از نامهای متعددی که برای این ساز استفاده میشده است و دوم تنوع اندازههای این ساز در تصاویر و نقاشیهای به جا مانده در دوران ابتدایی ظهور ویلنسل. به طور مثال در ایتالیا (بجز ونیز) تا سالهای اولیه قرن هجدهم لفظ “ویولن” (Violone) احتمالا دلالت بر ویولنسل داشته است. در قرن نوزدهم، ویلنسل به رشد چشمگیری دست یافت تا جایی که در کنار ویولن به مهمترین سازهای آرشه ای برای تکنوازی تبدیل شدند. در قرن بیستم، نوازندگان ویولنسل با رویکرد تخصصی تری به تکنوازی و موسیقی ارکسترال روی آوردند و بر آن متمرکز شدند.
ویلنسل از اجزای تشکیل دهندهای مانند ویلن ساخته میشود و تنها تفاوتش اندازهی بزرگتر آن است. آرشهی ویلنسل حدود دو سانتیمتر کوتاهتر و کمی سنگین تر از آرشه ویلن است.
از نقطه نظر تاریخی، صدا و ساختمان ساز ویلنسل در خانواده ویلن قرار میگیرد اما در دو مورد با ویلن و ویولا تفاوت دارد: وضعیت نواختن و انگشت گذاری.
به دلیل اندازه بزرگ ویلنسل این ساز به صورت عمودی نواخته میشود (مانند ساز ویولا دا گامبا متعلق به دوره رنسانس). در حال حاضر نوازندگان این ساز را بین پاهای خود قرار میدهند و انتهای آن روی پایه فلزی روی زمین قرار میگیرد.
انگشت گذاری ساز ویلنسل در قرن هجدهم دچار تغییراتی شد. مهمترین این تغییرات رواج استفاده از انگشت شست در این ساز بود.
آهنگسازان
نمونههای کنسرتو ویلنسل، از آهنگسازان دوره باروک تا قرن بیستم بسیار دیده میشوند و بعضی نمونههای برجسته آنها توسط آهنگسازانی چون بوکرینی، هایدن، بتهون، شومان، برامس، دوورژاک، چایکوفسکی، لالو، ویکتور هربرت، پندرسکی و یوهان تاور خلق شدهاند.
نوازندگان
از نوازندگان ساز ویلنسل میتوان به لوئیجی بوکرینی (آهنگساز و نوازنده ی ویلونسل دورهی کلاسیک)، پابلو کازالس (Pablo Casals)، جرج پیاتیگورسکی (George Piatigorsky)، مستيسلاف روستروبوفيتش (Mistislav Rostropovich)، پیر فورنیه (Pierre Fournier)، یویوما (Yo-Yoma) و ژاکلین دوپره (Jacqueline Dupre) در دوران معاصر نام برد.
بخشهای مختلف ویلنسل
محدوده صوتی ویلنسل
کوک ویلنسل
نمونه صوتی
نام اثر: نکتورن در می بمل ماژور
آهنگساز: شوپن
نام اثر: سونات برای پیانو و ویلنسل
آهنگساز: شوپن