خانواده
سازهای زهی آرشه ای
توضیحات
ویولا به ساز آلتو، یا به طور دقیقتر ساز آلتو- تنور خانواده ویلنها اطلاق میشود. ویولا نیز مانند دیگر اعضای خانواده ویلنها در میانهی قرن شانزدهم (حدود سال ١٥٥٠) در شمال ایتالیا پدیدار گشت. به طور کلی ویولا صدای آلتویی غنی تر، گرم تر و کدرتر در مقایسه با صدای سوپرانوی سبک و درخشان ویلن دارد. سیمهای ویولا به فاصله پنجم درست بم تر از ویلن کوک میشوند. زیرترین سیم ویولا (سیم لا) طنین صوتی متضادی با بقیه سیمها دارد در بعضی از سازها صدایی تیز و نافذ تولید میکند. بمترین سیم ویولا، که تنها سیم از چهار سیم ویولا است که در ویلن وجود ندارد و به صدای ویولا شخصیت ویژهای داده است، قادر به تولید صدایی شفاف، زیبا و پرطنین و قدرتمند است که سازندگان و نوازندگان خواستار آن هستند. با اینکه تکنیکهای نوازندگی ویولا مانند ویلن است اما بسیاری از استادان بزرگ گذشته، ویولا را نادیده گرفته اند که یکی از علل آن عدم رواج آهنگسازی برای چهار صدای جداگانه سازهای زهی بوده است. اگرچه باخ و موتسارت گاهی کارهای سلو برای ویولا نوشتهاند اما برلیوز اولین کسی بود که صدای ویژهای در کارهای ارکسترال به این ساز داد.
این ساز کمی (حدود سه تا چهار اینچ) از ویلن بزرگتر است که این امر باعث میشود دست بیشتر کشیده شود و فواصل را دقیق اجرا کند.کشیدگی دست چپ، به خصوص در پوزیسیونهای بالا بیشتر است. اندازه و وزن ویولا باعث میشود که دستهی ویولا هنگام نواختن کمی پایین از دستهی ویلن قرار گیرد. ویولا در اندازههای مختلف وجود دارد و امروزه نوازندگان ویولا سازهایشان را نسبت به اندازه ی دست چپ خود انتخاب میکنند. اصول و مبادی تکنیک های انگشت گذاری و آرشه کشی ویولا مانند ویلن است و بسیاری از اتودهای ویلن برای ویولا به پنجم بم تر انتقال داده میشود. در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، متدهای بسیاری برای ویولا توسط آهنگسازانی چون مایکل کورت، مایکل ولدمار منتشر شد که تا حدودی شبیه متدهای ویلن و ویلنسل بودند.
آهنگسازان
استادان دوره باروک کنسرتوهای زیادی برای ویولا نوشتهاند و برخی آهنگسازان پیش از کلاسیک نیز از این امر پیروی کردهاند اما بعد از این دوره، بجز سمفونی “کنسرتانت” برای ویلن و ویولا اثر موتسارت و قسمت سولو در “هارولد در ایتالیا” اثر برلیوز، سولوهای قابل ملاحظه ای برای این ساز تا زمان واگنر و اشتراوس در اواخر قرن نوزده نوشته نشدند. در قرن بیستم، ویولا تقریباً وضعیت یکسانی با خویشاوندان خود در گروه سازهای زهی آرشهای پیدا کرد و آثاری مانند “سونات برای فلوت، ویولا و هارپ” اثر کلود دبوسی و کنسرتو ویولا های بلا بارتوک و والتون نوشته شدند.
نوازندگان
از نوازندگان تاثیرگذار ساز ویولا میتوان به کارل اشتامیتس (Carl Stamitz) در قرن هجدهم، لیونل ترتی (Lionel Tertis) در قرن نوزدهم و از نوازندگان معاصر میتوان به ویلیام پریمرز (William Primrose)، اتر آراد (Atar Arad)، زوکرمن (Pinchas Zukerman)، کیم کاشکاشیان (Kim Kashkashian)، زیمرمن (Tabea Zimmerman)، یوری باشمت (Yuri Bashmet) و لارنس پاور (Lawrence Power) اشاره کرد.
بخشهای مختلف ویولا
محدوده صوتی ویولا
کوک ویولا
نمونه صوتی
نام اثر: کنسرتو شماره 3 ویولا
آهنگساز: والتون