خانواده
سازهای زهی آرشهای
توضیحات
کنترباس بزرگترین و بم ترین ساز زهی آرشهای است که چهار سیم دارد. البته در بسیاری از ارکسترهای امروزی حداقل دو یا سه ساز از بخش کنترباسها پنج سیم (یک سیم اضافی که سی یا دو کوک میشود) دارند. در موسیقی کلاسیک غربی کنترباس جایگاه ویژه ای دارد. نقش این ساز در ارکستر نه فقط ایجاد سنگینی و نیرو در بخش باس است بلکه بنیاد اصلی ریتمیک به وسیله کنترباس فراهم میشود. کنترباس همچنین بعنوان باس کنتینوئو نیز استفاده می شود (یعنی باسی که در سراسر قطعه ادامه دارد که تدبیری است برای نشان دادن خط آکومپانیمان فقط به وسیله نتهای باس همراه با اعدادی که در زیر نتها برای مشخص کردن فواصل و آکوردها بر روی خط باس به کار میرود). سولو و کنسرتو به ندرت برای این ساز نوشته شده است که یکی از دلایل آن، عدم قدرت آکوستیکی کنترباس در سالنهای بزرگ است. سولوهای کنترباس معمولا ضعیف و دور صدا میدهند اما یک گروه یا بخشی از باسها میتوانند خوب و رسا صدا دهند. کنترباس در تکنوازی معمولاً یک پرده بالاتر کوک میشود تا تمبر صوتی مشخص و درخشان تری داشته باشد.
کنترباس بیش از هر ساز دیگری در اندازه و شکلهای گوناگون ساخته میشود. کنترباسها در دو الگوی کلی طراحی میشوند، الگوی اول شبیه ویولا دا گامبا است و دومی مانند ویلن. در طراحی امروزه کنترباس عناصری دوگانه هم از ویولا دا گامبا و هم از خانواده ویلن وجود دارد. شانههای شیبدار و کوک سیمها (کوک شدن به فاصله چهارم از هم) و پشت بدون قوس کنترباس از ویولا داگامبا و شیارهای صوتی ƒ مانند و سر حلزونی شکل از ویولن وام گرفته شدهاند.
آهنگسازان
در دوره باروک و کلاسیک، تا زمان بتهوون، در بسیاری از آثار آهنگسازان، کنترباس با ویلنسل دوبل میشد. بخشهای مستقل باس، بجز در بعضی پارتیتورهای اپرا، در این دوره به ندرت در کارهای ارکستری یافت میشوند. اما نوازندگان بزرگ کنترباس در چند دهه گذشته، آهنگسازان را ترغیب به خلق موسیقی برای کنترباس سلو کردهاند. کنسرتوهایی از آهنگسازانی مثل کوزویسکی، زیمرمن، هنز و دیگران در قرن بیستم قابل توجهند.
نوازندگان
از نوازندگان تاثیرگذار ساز کنترباس میتوان به اسکار زیمرمن، فرانسوا ربث، گری کار و برترام تروتسکی اشاره کرد.
بخشهای مختلف کنترباس
محدوده صوتی کنترباس
کوک ساز کنترباس
نمونه صوتی
نام اثر: چهار قطعه کوتاه برای کنترباس سولو
آهنگساز: Albrecht Maurer